اصول برقراری ارتباط گفتاری در قرآن و حدیث شیعه

ارتباط گفتاری میان فردی بر پایه اصول، استوار است. قرآن به عنوان یگانه رسانه ی وحیانی دست نخورده، این اصول را به مخاطبان خود معرّفی کرده و پیامبراسلام(ص) و پیشوایان شیعه آن ها را تبیین فرموده اند. محقّق با بهره مندی از آیات قرآن و روایات شیعه با مراجعه به تفاسیر و کتب روایی و نیز یافته های علمی و تجربی حوزه ی ارتباطات، اهمّ اصول یاد شده را معرّفی کرده است. ابتدا به کلّیّاتی که پایه و نقاط اتّکای بحث بودند، از قبیل: اهمّیت و ضرورت، پیشینه، قاعده مندی، فراگردی بودن و عناصر برقراری ارتباط گفتاری بر حسب ضرورت اشاره کرده و پس از بیان دلایلی در ضرورت کشف و معرّفی اصول برقراری ارتباط گفتاری بر پایه ی قرآن و حدیث به معرّفی اصول مرتبط با هر یک از سه عنصر اصلی ارتباط گفتاری (پیام رسان، پیام و مخاطب) پرداخته است. آگاهی و احاطه ی پیام رسان بر سه مقوله ی پیام، مخاطب و محیط، زمینه ساز فزونی برآیند ارتباط می گردد و درمقابل انتقال پیام از روی ناآگاهی ونیز عدم شناخت روحیّات، باورها، ارزش ها و حتّی جنسیت مخاطب و ناآشنایی به محیط، شرایط و فضای برقراری ارتباط، موجب کاستی برآیند ارتباط می شود. به علاوه پیام رسان، با ایمان و باور به پیام از انگیزه ی بالایی در پایداری بر انتقال آن بهره مند است و برخورداری از مهارت های گوناگون برقراری ارتباط از جمله مهارت های اقناع عقل، فطرت و احساس او را در انجام رسالت پیام رسانی بیشتر به پیش می برد. مخاطب برای پذیرش پیام، نیازمند شناسایی جوانب پیام دریافتی است؛ زیرا انسان عقلاً مسوول یافته های خویش است. سعی در شناخت و درک صحیح پیام، در گام بعدی زمینه ی تجزیه و تحلیل آن را بهتر فراهم می کند. مخاطب پیام را از صافی باورها، ارزش ها و هنجارهای مورد قبول خویش عبور داده و آن چه با خط کش او اندازه شود می پذیرد. پیام به راستی و صدق ارزش می یابد. جامعه با صدق پیام ها به راستی و درستی زیور می یابد. پیام های آشکار همواره مورد توجّه قرار گرفته و احتمال عمل به آن ها بیشتر است. محتوای پیام در پذیرش آن نقش تعیین کننده دارد. پیام های عقلانی، هدایتگر و امیدبخش همواره از سوی مخاطب تلقّی به قبول می گردند. کلیدواژه ها: ارتباط گفتاری، اصول ارتباط، فرایند ارتباط، پیام، پیام رسان، مخاطب، گفتار، انتقال معنی، ازخورد پیام و محیط ارتباط.